KWARTAALJOURNAAL LENTE 2014
Door op de blauwe titels te klikken komen de bijbehorende integrale teksten in beeld.
Vanaf dit nummer komt er nog een nieuwe rubriek bij, en wel de
=Berichten van het Europese front
Deze voorjaarsaflevering van het kwartaaljournaal bevat de volgende bijdragen:
In juni 2004 verscheen in NRC-Handelsblad een artikel van onze hand getiteld
Houd rekening met krimpscenario's (zie
archief). Op dit moment nu zo'n tien jaar verder is het een normaal onderwerp op de ruimtelijke agenda geworden. Van meet af aan hebben wij naast de bevolkingskrimp ook de gevolgen van de toenemende wateroverlast betrokken met als waarschijnlijk gevolg de ‘landkrimp’. Kortom ‘Dubbelkrimp’ was geboren. Vanaf 2008 is er nog een derde krimpfactor bijgekomen door de financieel economische krimp die ook van grote invloed is geworden. Onze dubbelkrimpwebsite heeft naast de krimpproblematiek de laatste jaren uitgebreid aandacht geschonken aan bestuurlijke zaken; ruimtelijke indeling en ruimtelijke ordening zijn altijd nauw met elkaar verbonden geweest. Zowel landelijk maar vooral op EUropees niveau worden de bestuurlijke gevolgen beschreven. Interdisciplinair ruimtelijk onderzoek is al vanaf het begin ook een belangrijk onderdeel van de activiteiten van www.dubbelkrimp.nl. Er is in de afgelopen tien jaar een kleine ‘dubbelkrimp-onderzoekstraditie’ ontstaan > zie het archief op deze site.
In de kolommen op deze site benadrukken we al geruime tijd het belang van Noord Brabant als groen
science park, strategisch gelegen binnen de voornamelijk infrastructureel gerichte driehoek van de stedelijke agglomeraties Rotterdam-Antwerpen-Ruhrgebied. De laatste jaren zien Randstadideologen Noord Brabant zowaar eindelijk staan en herkennen in ‘
Brainport Eindhoven’ een soort derde nationale mainport naast de Rotterdamse haven en Schiphol. In het spoor van de opwaardering van Brabants rol in dit stedelijke krachtenveld doemt ook onvermijdelijk de vraag op of het inmiddels aloude Randstadconcept zo langzamerhand niet enige opschaling behoeft, en dan met name met in de vorm van een inlijving van Eindhoven en het Knooppunt Arnhem Nijmegen [KAN] tot ‘
De Nieuwe Randstad’. Wat zou een dergelijke opschaling voor consequenties moeten hebben voor het ruimtelijk beleid op het gebied van water en van ver- en ontstedelijking?
Het gangbare beeld over demografische krimp komt neer op een afname van de omvang van de bevolking in perifere gebieden als Oost Groningen, Zuid Limburg en Zeeuws Vlaanderen en een doorzettende bevolkingsgroei in de Randstad. Wie de ontwikkelingen echter iets nader beschouwt ontdekt echter ontwikkelingen die nu al bevolkingskrimp aan de randen van de Randstad aankondigen. De randen van de Randstad - daar vinden we ondermeer de zogeheten
new towns die vanaf eind jaren 60/ begin van de jaren 70 van de vorige eeuw werden neergezet op zekere afstand van de grote steden ter leniging van de woningnood die toen heerste.
Als ergens de problematiek van dubbelkrimp - krimp van de bevolkingsomvang en krimp van het land - aan de orde is dan is het wel hier in de zuidwestelijke flank van de Randstad en de zuidwestelijke delta van Rijn, Maas en Schelde. Een sterk verstedelijkt gebied waar in en aan de randen de omvang van de bevolking allengs zal teruglopen en deels al terugloopt. Een hydrografie die de komende decennia kritiek kan worden, want hier ontmoeten de grote rivieren van de Lage Landen met hun steeds grilliger watertoevoer de Noordzee met zijn stijgende waterspiegel.
In december 2012 publiceerde de president van de Europese Raad Herman van Rompuy zijn plan. Dit plan omvatte vier bouwstenen: voorstellen voor een bankenunie, begrotingsunie, economische unie en tenslotte ook een politieke unie. Er is aanzienlijke voortgang geboekt met de eerste drie, maar nog nauwelijks met de laatstgenoemde politieke unie. De Europese schoen wringt vooral op het front van de democratische controle. Dat geldt zowel op het vlak van het sociale en economische beleid als op het gebied van de bestuurlijke structuur van Europa. Over het sociaal-economische beleid moet de komende jaren nog een aantal harde noten gekraakt worden, met de onderhandelingen over het TTIP, het transatlantische handels- en investeringsverdrag, als belangrijk
pièce de résistance. Bij conflicten op een punt als dit kan het democratisch tekort van het bestuursgebouw van Europa pijnlijker dan ooit aan het licht komen. De uitvoerende macht, belichaamd door de Europese commissie, is nog geheel gestoeld op lidstatelijke vertegenwoordiging. Op termijn zal het zich echter wreken als de groeiende sociaal-economische kracht van de stedelijke netwerken in Europa geen navenante vertaling krijgt op politiek niveau: in de uitvoerende én in de wetgevende macht.
