KWARTAALJOURNAAL WINTER 2019/2020
De grote kentering van de ruimtelijke orde van de Lage Landen is gaande - dat is het centrale thema in dit winternummer 2019/2020, een en ander uitmondend in de grote volksverhuizing die aan het eind van de eeuw zijn beslag moet krijgen. Met alle gevolgen van dien voor waterstaat, verschuivingen in de verstedelijking (verder landinwaarts) en de transformatie van de landbouw - in de kustgebieden mogelijk op termijn van zoet naar zout.
In het lentenummer 2020 richten we de blik weer op het Europese schaalniveau met als centraal thema de ‘wildernis-ring’ die om ons werelddeel aan het ontstaan is, met alle klimatologische, geo-economische en geopolitieke consequenties van dien.
====Door op de blauwe titels te klikken komen de bijbehorende integrale teksten in beeld====
Redactioneel> De ‘Drooglijn’ eindelijk ontdekt
’s Lands planologen en ruimtelijk ontwerpers zijn ziekelijk geobsedeerd door de Heilige Randstad Holland. Maar aarzelend lijkt de blik zich onder druk van de klimaatverandering eindelijk te verruimen. Met het oprukken van het water begint de aandacht te verschuiven naar verstedelijking op en achter de zone die wij in de kolommen op deze site ‘Drooglijn’ doopten. Die lijn loopt van zuidwest naar noordoost door Nederland van Breda via Den Bosch, Nijmegen/ Arnhem, Utrecht, Amersfoort en Zwolle naar Groningen. Ten noordwesten van die lijn zal het land meer en meer ten prooi vallen aan de steeds grilliger wordende luimen van het water. Veilige locaties voor verdere verstedelijking bevinden zich achter - ten zuidoosten van - die lijn; de economisch en transportlogistiek gunstigst gelegen plekken moeten we in de toekomst zoeken op en vlak achter die Drooglijn. Het kan geen kwaad daar om in onze ruimtelijke plannen nu al op anticiperen.
Hoofdartikel> Een stad is geen eiland - Een gevaarlijke illusie, die probleemloos groeiende eco-Randstad
Dat een verdere groei van de steden in de Randstad, mits compact uitgevoerd, probleemloos te verenigen zou zijn met natuur en biodiversiteit is een gevaarlijke illusie. Verdere groei en ontwikkeling van steden hebben immers onvermijdelijk hun weerslag op de ommelanden, van al een dan niet sluipende suburbanisatie tot en met een alles penetrerende stikstofdepositie. Toch vormt het koppig negeren van die wagenwijd openstaande deur al meer dan een halve eeuw lang een van de heiligste mantra’s van de Nederlandse planologie - van de gebundelde deconcentratie in de Tweede Nota Ruimtelijke Ordening via de compacte stad in de VINEX-operatie tot en met de machteloze vertoning van de voor 2021 geplande NOVI, de ‘Nationale Omgevings-Visie’. Inmiddels lijkt Nederland op alle vlakken keihard tegen de zeer nadelige consequenties van zijn eigen hardnekkig vol gehouden planoleugens aan te lopen: klimatologisch, waterstaatkundig, ecologisch, economisch én stedenbouwkundig. Om hier op dat laatste nader in te gaan: we zouden onze zaakjes al een heel stuk beter kunnen regelen door niet alle verstedelijkingskaarten op de Randstad in te zetten maar veeleer op waterstaatkundig en ecologisch minder kwetsbare en economisch minstens zo veelbelovende locaties - van Brabantstad [‘Brainport Eindhoven’ e.o.] tot en met Hanzestad [‘Noorder-Randstad’] - en daarbij tegelijk ook over de grens te kijken - van Rijsel tot en met Bremen.
Berichten van het Ommelandse landbouwfront> En wat te doen met de landbouw in de Ommelanden van de Randstad?
Bij de discussie over de toekomst van de Randstad gaat alle aandacht uit naar de verdere groei van de steden. Voor de Ommelanden is veel minder interesse en de landbouw daar wordt bijna helemaal genegeerd. Wat te doen als de melkveehouderij vaarwel gezegd moet worden en op termijn omgeschakeld moet worden op plantaardige cultures? Wat als op langere termijn delen van het Groene Hart - met name westelijk en diep gelegen droogmakerijen - bovendien over zouden moeten gaan op zilte teelt en kweek? En wat is het effect van de overgang van veeteelt naar akker- en tuinbouw op de bevolkingsdruk in en om de Randstad - van illegaal bewoonde kas tot ‘Polenhotel’?
Berichten van demografisch-urbane front> Tm Rijsel en Osnabrugge - Verschuivingen in de verstedelijking van de Lage Landen in de 21e eeuw
Als de in loop van de eeuw de verstedelijking door de zeewaterspiegelstijging en de grilliger luimen van het rivierwater zich meer en meer gaat concentreren op verder landinwaarts gelegen gebieden komt onvermijdelijk ook het nabije buitenland in beeld - Als onderdeel van veelbelovende grensoverschrijdende stedelijke configuraties en daarmee ook als overloopgebieden voor wie in Randstad Holland en contreien geen plaats meer is. Wat heeft dat voor consequenties voor het beleid op het gebied van planologie en economie, volkshuisvesting, innovatie, kennis, arbeidsmarkt en arbeidsmigratie incluis? Op naar de Grote Volksverhuizing van de Lage Landen…