KWARTAALJOURNAAL WINTER 2020/2021
Dit keer een aflevering in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen komend voorjaar. Met daarin aandacht voor de ruimtelijke en bestuurlijke consequenties van vergaande politieke en bestuurlijke keuzes - van stijgende zeespiegel tot transnationale regionale samenwerking. Wie durft het zelfgenoegzame Holland hier aan te spreken op zijn perverse zelfgenoegzaamheid?
In het volgende [lente]nummer bijzondere aandacht voor het noorden des lands. Hoe kan dit ‘Noorderland’ [Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel] met al die beoogde nieuwe investeringen in groene energie het beste zelf de vinger aan de leefbaarheids- en duurzaamheidspols houden en daarbij voorkómen dat het de regie verliest aan de firma Schelp en de BV Binnenhof? En hoe bij doorgaande klimaatverandering de dreigende Grote Droogte op arme zandgronden in dit Noorderland het best te bestrijden en hoe in dat verband de komende onvermijdelijke waterstrijd met Randstad Holland te winnen? Tom Poes, verzin hier een list, een hele batterij aan nieuwe listen liefst!
====Door op de blauwe titels te klikken komen de bijbehorende integrale teksten in beeld====
Redactioneel> In de aanloop naar de TK-verkiezingen van 2021 - Struisvogelpolitiek negeert ruimtelijke consequenties van klimaatverandering en interne EU markt
Wie heeft het nog over ruimtelijke ordening? In de politiek bijna niemand meer, zeker niet sinds het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu [VROM] tien jaar geleden door het eerste kabinet Rutte zonder pardon de nek werd omgedraaid. En dat terwijl de problemen op ruimtelijk gebied sinds die tijd eerder toe- dan afgenomen zijn. Twee thema’s springen hier in het oog. Allereerst de toenemende waterproblemen, niet in de laatste plaats als gevolg van klimaatverandering. Fundamentele aanpassingen van waterstaat, landschap en ruimte zouden hier op zijn plaats zijn, maar staan niet of nauwelijks op de politieke agenda. De onevenwichtige ontwikkeling van de demografie is het andere prangende thema, met als pijnpunten een buitenproportionele groei in de toch al druk bevolkte en waterstaatkundig steeds kwetsbaarder wordende Randstad versus een aanhoudende krimp in de perifere gebieden. Een ontwikkeling die niet los gezien kan worden van de hedendaagse globalisering met in Europees verband de welhaast onstuitbare werking van de interne markt van EU, met grote arbeidsmigratiebewegingen in zijn kielzog. Hier is de scheefgroei van een steeds verder uit de hand lopende economie de grootste ‘boosdoener’ – maar welke politieke partij durft het écht aan om de positie van de mainports, topsectoren en andere troeteldieren van de BV Nederland eens flink aan te pakken? Hier een korte doch krachtige verkenning van de politieke mijnenvelden van de ruimtelijke ordening in de Lage Landen.
Hoofdartikel> Een nieuw Europa vraagt om een duurzaam en vooral wendbaar middenbestuur - Waterrepubliek Nederland van vasteland naar Noordzee
De klimaatverandering met zijn zeespiegelstijging en zijn steeds sterkere fluctuaties in de afvoer van rivierwater stelt nieuwe eisen aan Nederland, waterrepubliek bij uitstek. Klimaatverandering en verschuivingen in de geopolitieke en -economische krachtsverhoudingen stellen nieuwe eisen aan Europa. Voor Nederland stelt dat niet alleen nieuwe eisen aan de economie maar ook aan het bestuur. En dat laatste niet alleen op nationaal of Europees schaalniveau, maar ook en vooral een stapje lager, dat van ons middenbestuur. Dat is een bestuurslaag die doorgaans verontachtzaamd wordt, maar dat is ten onrechte. Want juist op dat schaalniveau zou er op het klimaatfront de nodige winst te behalen kunnen zijn. Maar dan moet dat lastig te hanteren ‘tussenniveau’ tussen de dorpspolitiek met zijn beperkte horizon en de zelfgenoegzaamheid van een belabberd functionerende nationale staat nu wel eens eindelijk echt serieus genomen worden. Waar problemen op het gebied van klimaat, duurzaamheid en ruimtelijke ordening dwingender dan ooit om een integrale benadering vragen, komt de regio als het meest aangewezen bestuurlijke schaalniveau in beeld. Maar dan wel bij voorkeur de transnationaal georiënteerde regio, aan weerszijden van de landsgrenzen - want water, natuur en landschap zijn immers grensoverschrijdend. Zeker een betrekkelijk klein land als Nederland zou gebaat zijn bij een in deze richting goed functionerend middenbestuur dat qua schaalniveau en qua benadering van ruimtelijke vraagstukken en dan met name op het vlak van waterbeleid goed aansluit op het middenbestuur aan gene zijde van de landsgrenzen.